Dünya ucuz havayolu şirketlerinin atası kabul edilen ve Türkiye’deki birçok firmaya da ilham kaynağı olan İngiliz easyJet’in neredeyse sıfırdan başlayan öyküsü, kurucusu ile yönetim arasındaki uzlaşmazlık nedeniyle sona erme riskiyle karşı karşıya
Babasından aldığı 30 milyon sterlinlik sermaye ile 1995 yılında iki Boeing 737 uçağı alarak ucuz havayolu taşımacılığına başlayan Yunan asıllı işadamı Stelios Haji-Ioannou, şirketin şu andaki CEO’su Andy Harrison ile birlikte easyJet’i kısa zamanda İngiltere’nin bu alandaki lider firması haline getirdi.
easyJet, uçuşlardaki ücretsiz yiyecek ve içecek servisini isteğe bağlı ve ücretli hale getirmek, bilet satışlarında acenteleri aradan çıkarıp doğrudan havaalanlarındaki şubelerden veya internet üzerinden yapmak gibi daha önce yapılmamış birçok uygulamayı küresel havacılık sektörüne getirdi. Şirketin maliyet düşürmeyi amaçlayan bu uygulamaları, başta büyük tartışmalar yaratsa da daha sonra sektör genelinde kabul gördü.
Dönüş sürelerini ortalama 30 dakika ile sınırlı tutarak havaalanı vergilerinden de önemli ölçüde tasarruf eden ve bu avantajı bilet fiyatlarına yansıtan şirket, yıllık 47 milyon yolcu taşıma kapasite ulaştı. Şirketin bilet satış gelirleri yıllık 2 milyar sterline çıktı.
İPLER GERİLDİ
Parmak ısırtan performansa sahip olan şirketin geleceği bugünlerde üst yönetimde yaşanan bir uzlaşmazlık nedeniyle tehlikede. Şirketin yükselişinde büyük pay sahibi olan Haji-Ioannou ile şirket yönetimi arasındaki anlaşmazlık, easyJet’i, ismindeki ‘easy’ ibaresini dahi kaybetmeye kadar götürecek bir süreçten geçiriyor.
Ayrıntıları tam olarak bilinmese de bundan bir ay önce Yönetim Kurulu’ndaki görevinden istifa eden Haji-Ioannou’nun, 2000 yılında Londra Borsası’na da kote olan şirketin şimdiye kadar hiç kâr payı dağıtmamış olmasına duyduğu tepki nedeniyle mahkemeye başvurdu.
Borsaya açılmadan önce diğer alanlarda da ‘easy’ markasıyla faaliyet gösteren işadamı, ‘easyJet’ ismini havayolu şirketi için tescil etmişti. Bu anlaşmayla yatırımcılara isim hakkı konusunda güvence verilmiş ve diğer sektörlerden elde edilecek yan gelirlerin yüzde 25’i aşmayacağı şart koşulmuştu.
YAN GELİRLER SINIRI AŞTI
Ancak Haji-Ioannou, easyJet’in, otel rezervasyonu, araç kiralama ve bagaj yükü aşım ücretlerinden elde ettiği yan gelirlerin bu oranı yüzde 1 aştığını iddia etti. Hatta, Yunan asıllı işadamı, şirketin otel ve araç kiralamalarda sadece aldığı komisyonları beyan ettiğini, eğer tüm işlemleri beyan etmiş olsaydı bu miktarın daha fazla olacağını da belirtti.
Yunan asıllı işadamı, iddialarıyla ilgili resmi belgeleri 2008 yılında sunmuştu. Ancak Haji-Ioannou, geçtiğimiz dönemde yönetimin hissedarlarına kâr payı dağıtmak yerine 88 uçak için 4 milyar dolar tutarında sipariş vermesiyle davasına hız verdi.
Şirket bünyesinde yaşanan bu tartışmalı sürece dışardan bakıldığında ise milyarder işadamıyla, kurucusu olduğu ve çocuğu gibi büyüttüğü şirketi arasındaki bağın artık kopma noktasına geldiği görülüyor.
UCUZ HİZMETİN SİMGESİ
İngilizcede kolay anlamına gelen ‘Easy’ kelimesini Avrupalı tüketicilere ‘ucuzluk’ olarak yansıtan Haji-Ioannou, EasyGroup çatısı altında yine benzer şekilde ekonomik hizmetler sunduğu farklı alanlara da girdi.
easyJet’i 28 yaşında kuran ve iki kardeşi ile birlikte şu anda değeri 1.7 milyar sterlin olan şirketin, 646 milyon sterlinlik hissesine sahip olan Haji-Ioannou, easy markasıyla ucuz oda sağlayan easyHotel, büro kiralayan easyOffice ve otobüs taşımacılığı yapan easyBus şirketleriyle de kârlı alanlarda faaliyet gösteriyor.
İş yaptığı alanlarda çoğunlukla başarıyı yakalayan girişimci ruhlu işadamı, internet cafe, araç kiralama ve sinema gibi hizmetler sunan bazı şirketlerinden ise beklediği verimi alamayınca elinden çıkardı.
