Brezilya Devlet Başkanı Dilma Rousseff, özel telefon görüşmelerini dinlediği ortaya çıkan ABD’ye uçak ihalesini vermedi. Son dakikaya kadar gizli pazarlıklar sonucunda 5 milyar dolarlık uçak ihalesi İsveçli Saab firmasına verildi.
ABD Ulusal Güvenlik Kurumu’nun (NSA) e-postaları izlediğinin ortaya çıkmasının ardından ABD’yle ilişkileri gerginleşen Brezilya Devlet Başkanı Dilma Rousseff, Barack Obama yönetimini ticari olarak da cezalandırdı. Brezilya yönetimi 5 milyar dolarlık uçak ihalesini, favori olan Amerikan Boeing ile Fransız Dassault firmaları yerine İsveçli Saab firmasına verdi. Anlaşma, ihale için 10 yıldan fazla süredir pazarlıklara devam eden Amerikan ve Fransız şirketlerini şoke etti.
Kararın, ABD istihbaratının Brezilya devlet başkanını dinlemesine tepki olduğu yorumları yapıldı. Brezilya hava kuvvetleri komutanının dahi, Cumhurbaşkanı Rouseff’in kararından son anda haberdar olduğu belirtildi. İhale sonucuna göre Brezilya, İsveç’ten 36 adet Jas 39 Gripen tipi savaş uçağı alacak.
Saab firmasından alınacak uçakların maliyeti 5 milyar dolar. Fakat buna ek olarak milyarlarca dolarlık bakım ve hizmet anlaşmaları da yapılması bekleniyor. Ayrıca anlaşma kapsamında, İsveç’in Brezilya’ya teknoloji transferi yapacağı ve yerel ortaklarla çalışacağı kaydedildi.
AMERİKAN JETLERİNE GÖRE UCUZ
Sipariş edilen ilk uçağın 2 yıl sonra teslim edilmesi, bunu takip eden yılda ise 12 teslimat yapılması planlanıyor. Saab şirketinin ürettiği Gripen modeli savaş uçaklarının, Fransız Rafale ve Amerikan F/A-18 jetlerine göre daha ucuz olduğu için tercih edildiği belirtildi. İsveç yapımı savaş uçaklarını İngiltere, Güney Afrika, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Tayland orduları da kullanıyor.
Boeing şirketine yakın bir kaynak ise Brezilyalılar’ın dinlenmesi ile ne elde edildiğini sorgulayarak, “4 milyar dolar kaybedilmesine değdi mi?” tepkisini verdi. Boeing firması ise resmi açıklamasında, hayal kırıklığına rağmen Brezilya’nın savunma ihtiyaçlarını karşılamak için çalışmaya devam etmek istediklerini belirtti.
SKANDAL KURUM NSA’YA DÜZENLEME
ABD yönetimi son dönem ortaya çıkan dinleme skandallarının ardından ABD Ulusal Güvenlik Ajansı’nda (NSA) düzenlemeye gitti. İstihbarat ve İletişim Teknolojileri Gözlem Grubu, NSA’yla ilgili yapılacak refomlara yönelik raporunu hazırladı. 46 tane öneri başlığı bulunan 300 sayfalık raporda Amerikalılar’ın elektronik iletişimleriyle ilgili devasa verilerin toplanmasının sona erdirilmesi öngörülmüyor. Ama bu konuda daha sıkı kısıtlamalar ve daha fazla şeffaflık getirilmesi gerektiği belirtiliyor. Raporda, NSA’nın telefon kayıtlarını kendi bünyesinde depolamasının sona erdirilmesi ve bunun telefon şirketleri tarafından gerçekleştirilmesi tavsiye ediliyor. Yabancıların dinlenmesinin ancak ABD ve müttefiklerinin ulusal güvenliklerini koruma amaçlı olması ve ticari sırları çalmak gibi ekonomik amaçlar için yapılmaması gerektiği ifade ediliyor.
