Hava Aracı Finansal Değerlemesi (Ekspertizi) Nedir?
Hava aracının finansal değerinin doğru tespit edilmesi özellikle ikinci el hava aracı alım-satım işlemlerinde, hava aracı devir, kredilendirme ve el değiştirme işlemlerinde oldukça büyük bir öneme sahiptir.İkinci el bir vasıta satın alacağımız vakit, işlemden önce bir uzmanın (teknik servis vs.) görüşünü alma ihtiyacı duyuyoruz.Aynı şekilde daha büyük bir yatırım ve risk gerektiren hava aracı alım-satım işlemlerinde de aynı özeni göstermek ve satın alınacak hava aracını ekspertiz görüşüne sunmak o derece önemlidir.
Hava aracının piyasa şartlarındaki Adil Piyasa Değerinin belirlenmesi amacıyla alanında tecrübeli uzman ve tercihen sertifikalandırılmış bağımsız değerlemeciler tarafından belirlenmesi sadece alıcının menfaatine değil, aynı zamanda varsa hava aracını finanse eden banka veya leasing şirketinin, hava aracını sigortalayan sigorta şirketinin de yararına olacaktır. Satıcı açısından ise, hava aracının uluslararası geçerliliği olan bir değerleme raporuna sahip olması, pazardaki yerinin öğrenilmesi, satış fiyatının doğru bir şekilde belirlenmesine ve satış işleminin kısa sürede gerçekleşmesine vesile olmaktadır.
Hava Aracı Finansal Değerleme Raporu Kimler Tarafından Hazırlanmalıdır?
Hava aracı finansal değerleme (ekspertiz) raporu alanında uzman, tecrübeli, bağımsız ve uluslararası alanda sertifikalandırılmış değerleme uzmanları tarafından yazılmalıdır. Hava aracı ekspertizi SPK’a tabi bir hizmet değildir bu nedenle bu alanda bir çok karışıklık yaşanmaktadır. Ülkemizde ne yazık ki hava aracı değerlemesi konusunda uzman olmayan, gayrimenkul, tekne makine değerleme vb. alanlarında uzmanlaşan şirketlerin veya havacılık alanında bir işle meşgul olan bireylerin de (pilot, teknisyen,dispeçer vs.) bu alanda hizmet verdiğini görmekteyiz. Uluslararası alanda ise değerleme hizmeti genellikle sertifikalı uzmanlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Örneğin ABD’de özel iş jeti değerlemeleri American Society of Appraisers (ASA) (Amerikan Değerlemeciler Birliği) veya National Aircraft Appraisers Association’a (NAAA) bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. ABD’de bu kurumların önemi özellikle 2008 yılında yaşanan küresel ekonomik kriz sonrasında artmıştır.Bankalar, leasing şirketleri ve finans kuruluşları, finanse edecekleri varlıkları sertifikalı eksperlerin görüşüne sunarak finansal ve hukuki risklerini azaltma yoluna gitmektedirler.Sertifikalı uzmanlar tarafından hazırlanan raporlar, hukuk önünde hesap verilebilirlik ve bir otoriteye bağlı oldukları için güvenilirlik açısından da şüpheye yer bırakmazlar.
Alanında uzman, bağımsız ve sertifikalandırılmış değerlemeciler tarafından gerçekleştirilen hava aracı finansal değerleme çalışması ve ekspertiz raporu alım-satım işlemlerinde yanılgıya düşme olasılığını; dolayısıyla finansal riskleri azaltmayı amaçlar.Bu bağlamda Delta Havacılık olarak Türkiye’de bir ilk olarak, American Society of Appraisers (ASA) tarafından eğitim ve sınava tabi tutulmuş uzmanlar ile uluslararası geçerliliği olan hava aracı değerleme hizmetleri sunmaktayız.
Hava Aracı Finansal Değerleme Raporu Nelerden Oluşur?
Hava aracı değerleme raporunda bahse konu olan hava aracının tescil ve geçmiş kayıtları, teknik özellikleri, bakım tarihleri ve planları, kaza-hasar bilgileri fotoğrafları ile birlikte ayrıntılı şekilde yer almaktadır. Ortalama 20-30 sayfa olan bu rapor özellikleri itibariyle hava aracının biyografisi niteliğini taşımakla birlikte belirtilen zaman dilimindeki adil piyasa değerini ortaya koyar. Bu amaçla aşağıda belirtilen çalışmalar yapılarak, hava aracı değerleme raporu oluşturulur.
-Logbook İncelemesi (Gövde, Motor, APU)
-Görsel İnceleme ve Fotograflama
-Teknik Durum ve Bakım İncelemesi
-Pazar Araştırması
-Adil Piyasa Değeri Belirleme
-Uluslararası Standartlarda Raporlama
Hava aracının Adil Piyasa Değeri belirlenirken, o hava aracının üretici ve model bilgileri, aynı sınıf rakip olabilecek hava araçlarındaki uluslararası piyasa dinamikleri, satış rakamları ve hava aracının ortalama pazarda kalma süresi dikkate alınır. Bu veriler ışığında yapılan Pazar araştırması ve hava aracının rakipleriyle olan teknik karşılaştırmasının ardından hava aracının Adil Piyasa Değeri belirlenir. Değerleme çalışmasında değerlemeye konu olan hava aracı ve rakipleri ile ilgili maksimum veriye sahip olmak değerlemenin doğru, dürüst ve güvenilir olması bakımında azami önem taşımaktadır.
Hava Aracının Adil Piyasa Değeri Nedir?
Adil Piyasa Değeri, sözlüklerde belirtildiği şekliyle bir varlığın pazarda genel algılar doğrultusunda hem alıcının hem de satıcının uzlaşabileceği fiyat denge noktasıdır.Havacılık gibi uzmanlık ve tecrübe gerektiren niş alanlarda, yatırımın boyutu göze alındığında yanılgıya düşmemek, finansal riski minimize etmek amacıyla işlemleri bağımsız değerleme uzmanlarının tecrübesine bırakmak alıcı ve finans kuruluşu açısından kontrol mekanizması sağlamaktadır.
Hava Aracı Finansal Değerleme Raporu Süresi ve Fiyatı Nedir?
Delta Havacılık olarak, fiyat teklifi onayını takriben 7-14 iş günü içerisinde değerleme raporlarımızı sunuyoruz. Hava aracı bizzat incelenerek fotoğraflanacağı için, halihazırda faaliyette olan (uçan) uçaklarda bu süre lojistik nedenlerden ötürü değişmektedir.İşlem süresi ve fiyatlandırma hava aracının modeli, yaşı ve konuşlu olduğu yere bağlı olarak farklılık göstermektedir.
Ece Özkan
Hava Aracı Değerleme Uzmanı, ASA Certified Aircraft Appraiser
