ABD’deki hava yolları şirketlerinde çalışan kabin görevlileri dünyanın en yaşlı uçuş ekibini oluştururken yaşlarının dünya ortalamasının üzerinde olmasının nedenleri arasında işten çıkarılmayı zorlaştıran sendikal haklar ve hostesliğin, eğitim seviyesine göre, en iyi gelir getiren meslekler arasında olması gösteriliyor.
Dünya Hostesler Günü nedeniyle hava yollarındaki uçuş görevlilerinin hayatları, çalışma şartları ve sosyal hakları gibi konuların, meraklıların ve bu sektörde iş arayanların internette sık arama yaptığı konulardan biri olduğu görülüyor.
Hava yolu şirketleriyle ilgili haberlerin yer aldığı, seyahat edenlerin bilgi ve deneyimlerini paylaştığı flyertalk.com sitesindeki bilgilere göre, dünyanın en yaşlı uçuş kabin memurlarının 46 yaş ortalamasıyla ABD’de bulunduğu, Katar Hava Yolları’nda ise bu rakamın 27 olduğu belirtiliyor.
Türkiye’deki hava yolu şirketlerinde ise mesleğe başvurmak için üst yaş limiti 30 olarak belirlenirken ülke olarak bu sektörde çalışan personelin yaş ortalamasının nispeten düşük olduğu biliniyor.
ABD’deki hostesler sendika koruması altında
Dünyanın en köklü hava yolu şirketlerinin bulunduğu ABD’de, kabin memurlarının yaş ortalaması diğer ülkelere nazaran oldukça yüksekken bazı hava yolları bu durumu, “çalışan haklarına saygı ve tecrübe” bağlamında tanıtım malzemesi olarak dahi kullanıyor.
ABD hava yolu taşımacılığı tarihinde kadınların 35 yaşında emekli olmaya zorlandığı, erkeklerin ise 60’larına kadar uçmaya devam ettiği dönemlerin yaşandığı da bir gerçek.
Özellikle kadın kabin görevlilerinin erkekler karşısında yaşadıkları bu haksızlık, onların dayanışma ruhunu tetikleyerek sendikalaşmaya yönlendirdi ve 1945’te Hava Yolu Hostes Derneği (ALSA), ABD’de bu yönde kurulan ilk dernek oldu.
ALSA, 1946’da United Airlines ile ilk defa sözleşmeler için müzakereye oturdu ve 1949’da Air Line Pilots Association’ın (ALPA) bir iştiraki olan Air Line Steward and Hosteses Association (ALSSA) ile birleşerek daha etkili bir sendika haline geldi.
ABD’de 1964’te yürürlüğe giren Medeni Haklar Yasası gereğince yapılan değişiklikler de hava yolu şirketlerinin işe alım uygulamalarındaki yaş, cinsiyet veya ırk temelli ayrımcılığın önüne geçti.
Bugün AFA-CFA adıyla ABD’deki tüm uçuş görevlilerine sendika hizmeti veren kurumun internet sayfasında, 20 farklı hava yolu şirketinden 50 bin uçuş görevlisinin birliklerine üye olduğu bilgisi yer alıyor.
Hakları için uzun yıllar mücadele verdiler
Kabin memurları, ABD’de 1930’lardan itibaren göreve alınırken evlilik, kadınlar için pantolon giymeme, doğum yapmama gibi yasaklarla uzun yıllar mücadele etmek zorunda kaldı.
Hosteslik mesleğini yapan kadınlarla hava yolu şirketleri arasında ilk günden bu yana en büyük anlaşmazlık ise kilo ve yaş sınırı nedeniyle yaşandı.
Güney Koreli hostesler yasaklanan pantolon giyme hakkını kazanmak için yıllar süren bir mücadele verirken ABD’de başta olmak üzere birçok ülkede ise aynı meslek grubu üyesi kadın erken yaşta, istekleri dışında emekli edilmekten şikayet etti.
ABD’li hava yolu şirketi United Airlines, 1930’lu yıllarda aldığı ani bir kararla evli kabin memurlarını çalıştırmayacağını duyursa da bu yasak erkek çalışanlar için hiç uygulanmamış, kadınlara yönelik bir ayrımcılık olarak öne çıkmıştı.
Uzun seneler yürürlükte kalan ve diğer hava yolu şirketleri tarafından da benimsenen uygulama, 1967’de Nancy Wheelock adlı kadın kabin memurunun American Airlines aleyhine açtığı davayı kazanmasıyla son buldu.
1970’lerde hostesler için getirilen yaş sınırı uygulaması, “adil olmadığı” gerekçesiyle kaldırılırken 1978’de hamile hosteslerin durumu “isterse sağlığının ve fiziksel kapasitesinin el verdiği ölçüde uçabileceği, aksi takdirde yer hizmetinde çalışabileceği” şeklinde düzenlendi.
Dünyanın en yaşlı uçuş görevlisi 90 yaşında emekli oldu
Minnesota eyaletinde 7 Mayıs 1924’te doğan Robert Reardon isimli ABD vatandaşı, 2020 yılına ait istatistiki bilgilerin yer aldığı oldest.org isimli internet sitesine göre, 1 Ekim 1951’de Delta Airlines’ta başladığı uçuş kabini görevinden 30 Ağustos 2014’te, 90 yaşındayken ayrılmaya zorlandı.
Dünyanın en yaşlı kabin memuru olarak bilinen Reardon, 62 yıl, 10 ay, 29 gün süreyle görev yaptı ve 2 yıl sonra, 3 Haziran 2016’da vefat etti.
ABD’nin en yaşlı kadın uçuş görevlisi ise United Airlines için 1946-2007 yıllarında 61 yıl çalışan Iris Peterson oldu. 1922 doğumlu Peterson, emekli olduğunda 85 yaşındaydı.
Kadın görevli, 1953’te Hava Yolu Hostesleri Derneğinin ilk lobicisi olarak, kadın meslektaşlarına yönelik ayrımcı uygulamaları yok etmek için çok çalıştı ve 1952’de, AFA’nın kurucusu Ede Lauterbach ile endüstrinin ilk uçak tahliye testlerinin yapılmasına yardımcı oldu.
Dünyanın en uzun süreli (63 yıl) uçuş görevlisi olarak Guinness Dünya Rekorları kitabına adını yazdıran Hawaii doğumlu (1928) Amerikalı Ron Akana ise 1949’da United Airlines’ta başladığı görevini 2012’de, 83 yaşında iken tamamladı.
Ron Akana, görev sürecinde dünyanın etrafını yaklaşık 800 kez dolaşmaya denk olan 32 milyon kilometreden fazla uçuş yaptı ve ayda ortalama 40 uçuş gerçekleştirdi.
Hosteslik neden revaçta bir meslek?
Host/hostes veya kabin memuru, yolcuların uçaklarda güvenli seyahat etmeleri ve onların rahatlarını sağlamakla görevli kişiler denirken bu görev için kadınlar, erkeklere göre daha fazla tercih ediliyor. Uygulamaya bakıldığında ise erkeklerin kadınlara göre sektörde daha uzun çalıştığı görülüyor.
Uçuş kabin görevlisi diye de anılan hostesliğe başvurmak için lise mezuniyetinin yeterli olması, bununla birlikte kazancı ve sosyal haklarının oldukça iyi seviyede olması bu mesleğe olan ilgiliyi her zaman sıcak tutan sebepler arasında gösteriliyor.
Belli kıdemler elde edildikten sonra çalışma zamanı azalırken daha rağbette olan destinasyonlarda çalışma imkanıyla birlikte hosteslik, uzun tatil yapma ve ucuza seyahat etme gibi fırsatlar sunan bir meslek.
ABD’de 56 yıl hosteslik yaparak kıdem olarak en iyi çalışma şartlarını yakalayan Ida Gomez’in, 6 Haziran 2019’da “süt çaldığı iddiasıyla” Delta Hava Yollarındaki görevine son verilmişti.
ABD medyasına açıklama yapan Gomez, 56 yıl 7 ay süren görevi boyunca kusursuz bir sicile sahip olduğunu, son 40 yıldır mazeret izni bile kullanmadığını, işten asıl çıkarılma sebebinin, yıllık 250 bin dolara ulaşan maaşının meslektaşları tarafından kıskanılması olduğunu iddia etmişti.
Dünya Hostesler Günü veya Türkiye’de bilinen adıyla Dünya Kabin Memurları Günü, her yıl 31 Mayıs’ta hava yolları şirketleri tarafından düzenlenen çeşitli etkinliklerle kutlanıyor.
