İster ikinci el hava aracı almayı planlayan bir yatırımcı, ister hava aracını satmayı planlayan bir satıcı, isterseniz de alım-satım işleminin finans kısmında yer alan finansör olun ikinci el iş jeti alırken cebinizi riske atmayın.!
Hava Aracı Finansal Değerlemesi (Ekspertizi) Kullanıcıları
Hava Aracı Finanal Değerlemesi, hava aracı alım-satımlarında, kredilendirme ve varlık yönetimi alanlarında riski ölçmek ve derecelendirmek amaçlı kullanılmaktadır. Hava aracının finansal değeri, alım-satım işleminde yer alan tüm katılımcılar açısından farklı derecede önem teşkil etmektedir.
Alıcı açısından hava aracı finansal değerlemesi koruyucu kalkan görevini üstlenir, satın almayı planladığı hava aracının Adil Piyasa Değerinin alanında deneyimli tarafsız bir uzman tarafından saptanması satın alma sürecindeki finansal riskleri minimize eder. Sektörde tecrübe ettiğimiz kadarıyla satın alım sürecinde bu önemli adım atlanmakta ve hava aracının değer saptama görevi işleme aracılık eden broker’e bırakılmaktadır.Bu görevin bağımsız uzmanlar tarafından yapılması, oluşabilecek çıkar çatışmalarını engellediği gibi ikincil bir kontrol sağlar.
Satıcı açısından, sahip olduğu hava aracının Adil Piyasa Değerinin alanında deneyimli bir değerleme uzmanı tarafından belirlenmesi, satıştan elde etmeyi planladığı geliri doğru saptamasını sağlar. Üzülerek görmekteyiz ki sektörde hava aracı alım-satım işlemlerinde aracılık eden kötü niyetli brokerler de olabilmektedir. Müşteriden temsil ve özel satış hakkını alabilmek için, hava aracını Adil Piyasa Değerinin oldukça üstünde bir bedele satacaklarını belirtebilirler. Bu durum satıcının doğal olarak gelir beklentisini arttırmakta, hayal kırıklığına uğrama olasılığını yükseltmekte ve hava aracının pazarda bekleme süresini de uzatmaktadır. Bu gibi olumsuzlukları engellemek adına sertifikalı uzmanlar tarafından yapılmış uluslararası alanda geçerliliği olan hava aracı değerleme çalışmalarını satıcılar için de önermekteyiz.
Banka ve Kredi Kuruluşları için finanse edecekleri hava aracının Adil Piyasa Değerini bilmek alacakları finansal riski yönetebilmek ve teminat bedelini (collateral position) doğru şekilde belirlemek açısından hayati bir öneme sahiptir. Ne yazık ki sektördeki tecrübelerimize dayanarak görmekteyiz ki hava aracı finansal değerlemesine ülkemizde yeteri kadar önem verilmemektedir.
Müşterilerin kişisel kredibiliteleri baz alınarak leasing anlaşmaları yapılmakta ve kontrol mekanizması devreye sokulmamaktadır.Yurtdışında ise finans kuruluşları sadece Adil Piyasa Değerini değil, aynı zamanda hava aracının finansal değerinin gelecek projeksiyonunu da talep etmektedirler.Bugün finanse etmeye karar verdikleri bir hava aracı, önümüzdeki 2 yıl içerisinde üretim bandından çekilebilir.Bu durumun yaratığı sonuçlar da finans kuruluşunun elindeki varlığın değerini ve likiditasyon bedelini uzun dönemde olumsuz açıdan etkileyebilir. 2008 yılında ABD’de mortgage krizi ile başlayan ve tüm dünyaya yayılan ekonomik kriz sonrasında ekspertizin önemi anlaşılmış ve uluslararası değerleme toplulukları tarafından sertifikalandırılmış bağımsız değerleme raporları, ikinci el menkul ve gayrimenkul alım ve satımlarında ön şart haline getirilmiştir. ABD Gelir Dairesi(IRS) ise hava aracı alım satımlarını vergi denetlemeleri açısından titizlikle takip etmekte ve bağımsız uzmanlar tarafından yazılan raporları kontrol etmektedir.
Hava aracını sigortalayacak olan Sigorta Şirketi açısından da hava aracının Adil Piyasa Değerinin bilinmesi riski minimize etmek açısından büyük önem taşımaktadır. Hava aracının yaşı, uçuş ve hasar geçmişi, bakım durumu, kokpit ekibinin deneyimi, kullanılacağı coğrafya, uçuş misyonu (özel uçuşlar,kiralama uçuşları, ambulans uçuşlar vb.) gibi faktörler sigorta bedelini de etkileyecektir.
Hukuki Otorite açısından hava aracının Adil Piyasa Degerinin doğru bir şekilde saptanması, satış ve devir işemlerinin dürüstlük içerisinde yapılmasını sağlayacak ve ileride satışa katılan tarafları zan altında bırakmayacaktır. Ne yazık ki hava aracının satış işlemlerinden sonra bazı alıcıların kandırıldıklarını düşündüklerini, satın aldıklar hava araçları için ederinden fazla ödeme yaptıklarını farkettikleri durumları üzülerek duyumlamaktayız. Bu tarz durumlarda hukuki sürece başvuran alıcılar bir uzmanın tarafsız görüşüne dayalı değerleme raporunu mahkemeye sunarak hak arama yoluna gidebilirler veya mahkemeler bilir kişi görüşü olarak uluslararası alanda geçerli değerleme raporu talep edebilirler.
Tüm bu olumsuzluları önlemek ve hava aracı alım-satım işlemlerinde tarafların memnun olduğu güvene dayalı bir anlaşmaya ulaşmak amacıyla hava aracı finansal değerlemesini tüm katılımcılara tavsiye ediyoruz ve Delta Aerospace olarak Hava Aracı Finansal Değerleme konusunda alanında tecrübeli, bağımsız uzmanlarımız aracılığı ile American Society of Appraisers (Amerika Değerlemeciler Birliği) standartlarında hava aracı değerleme hizmetleri sunuyoruz.
Ece Özkan
DELTA AEROSPACE
Hava Aracı Değerleme Uzmanı- ASA Certified Aircraft Appraiser
