Havada “Siyah Kuğu” Olayları
Siyah Kuğu Teorisi, olasılık ve belirsizlik konuları üzerine çalışan finans profesörü ve düşünür Nassim Nicolas Taleb tarafından yazılan “Siyah Kuğu” kitabında açıklanmıştır.
Siyah Kuğu burada sıra dışı, beklenmeyen, bilinmeyeni anlatmak için metafor olarak kullanılmıştır. Günümüzde Siyah Kuğu kavramı, çoğu zaman benzeri görülmemişin yanı sıra zamanlama açısından tahmin edilemeyen büyük olaylar ve krizler için de kullanılmaktadır. Kitabının girişini Taleb şu şekilde oluşturmuştur. (Taleb, 2016:2) Avustralya’nın keşfinden önce, Eski Dünya’da, bütün kuğuların beyaz olduğuna inanılırdı; görünüşe göre bu şüphe götürmez kanının dayanağı deneysel delillerdi. Görülen ilk siyah kuğu bazı ornitologlar (ve kuşların renkleriyle aşırı derecede ilgilenen başkaları) için herhalde ilginç bir sürpriz olmuştu, ama bu olgunun ortaya koyduğu daha temel bir şey vardı: gözlem ve deneylere dayalı öğrenmenin ciddi boyuttaki sınırlamaları ve bilgimizin kırılganlığı. Tek bir gözlem, milyonlarca beyaz kuğunun binlerce yıldır doğrulamış olduğu genel bir kanıyı geçersiz kılabilir. Bunun için tek bir siyah (oldukça da çirkin) kuğu yeterlidir. Konuyu felsefe-mantık sorunsalı olarak görüp, deneysel bir gerçeklik boyutunda ele almıştır.
Siyah Kuğu kavramının üç temel özelliği şunlardır.
- Olağan beklentilerin dışında kalmasından dolayı sıra dışıdır, çünkü geçmişte olabilirliğine işaret edecek hiçbir şey görülmemiştir. Öngörülemezdir.
- Olağanüstü bir etki gücüne sahiptir.
- Beklenmedik olmasına rağmen, olay olduktan sonra herkesin anlayabileceği şekilde rahatça sebep-sonuç ilişkisi oluşturacak açıklamalar yapılabilmesidir. Öngörülebilir olarak kabul görebilir.
