Türkiye’nin ilk yerli savaş uçağı olması amacıyla başlanan Milli Muharip Uçak Projesi, tüm hızıyla sürerken kamuoyunda kafaları karıştıran bir çok soru işareti bulunuyor. Savunma Sanayii alanındaki projeler tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de büyük bir gizlilikle yürütülüyor. Haliyle de olumlu olumsuz bir çok iddianın ortaya atılmasına zemin hazırlanmış oluyor.
Konuya ilişkin bir söyleşide samimi cevaplar veren TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, dayanaksız kalmış bir çok konuya da yanıt vermiş. Türkiye’nin çok ciddi bir bütçe ayırdığı ve eğitimden yan sanayiye kadar topyekün bir çalışmayı beraberinde getirecek çalışmalar için önemli işbirlikleri de gündemde.
Bütçesi Ne Olacak?
Proje için resmileşmiş rakamlar olmasa da hükumet 10 milyar dolarlık bir bütçe ayırmış durumda. Bu rakam, tüm geliştirme, personel giderleri, eğitim, yurt dışından alınacak destek gibi unsurları da kapsıyor. Bütçenin iki katına çıkması da masadaki ihtimaller arasında deniyor. Tabi bunları biz demiyoruz Temel Kotil’in söylemleri bu yönde. Amerika, toplamda 50 milyar dolar harcadığı F-35 projesi kapsamında ürettiği uçakların tanesini Türkiye’ye 100 milyon dolara satıyor. Yani 100 F-35 parasına kendi uçağımızı yapacağız.
İngiltere Tornada Ekibini Getiriyor
İngiltere Tornado savaş uçaklarında bilgi ve deneyime sahip mühendislerini Milli Muharip Uçak Projesi kapsamında dört yıllığına Türkiye’de görevlendirecek. Anlaşma yıllık 450 adam yılı kapsıyor ve Türkiye tüm bilginin aktarılması ve mühendislerin Türkiye’de çalışması için 156 milyon dolar ödeme yapacak.
Bu ekibin yanı sıra 1000 adam yıllık alanında uzman ekip diğer ülkelerden, yurt içinden ve yurt dışında çalışan Türklerden oluşacak. Ayrıca 3000 – 4000 bin adam yıllık mühendis de Türkiye’den bu iş için yetişmek üzere savaş uçağının yapım ekibinde yer alacak. Dolayısıyla proje tamamlandığında elimizde ciddi bir bilgi birikimi ve yetişmiş personel olacak.
Türkiye’den yetişecek isimler için Temel Kotil özel sektörle çok kapsamlı bir çalışmanın da planlandığını ifade ediyor. Ayrılan bütçe içinde eğitimin payı da epey yüksek. Şirketler, projede çalışacakpersonelleri için ekstra teşvik alacak. Yetişen personel ilerleyen dönemde farklı projelerde de görev alırsa şirketlere yetiştirme ücreti benzeri ödemeler yapılabilecek. Devlet, TAİ’ye sadece bu iş için dört yılda 1.3 milyar dolar ödeyecek. Bu paranın yaklaşık 300 milyon doları bina ve ekipman yatırımı olurken 1 milyar doları personel istihdamına ayrılmış. Kağıt üstündeki mühendislik ortadan kalkacak diyen Temel Kotil, işe dahil olacak mühendisler için torna tezgahından başlayarak her aşamada deneyim sahibi olacak ifadelerini kullanıyor.
Motoru Ne Olacak?
Uçağın motoru ilk etapta yabancı olacak. Bunun için şimdiden ABD’li General Electric, Avrupa Konseyi Eurojet ve İngiliz Rolls Royce teklif vermiş durumda. Hatta Rolls Royce ilerleyen dönemler için Türkiye’de motor üretmek için Kale Grubu ile bir anlaşmaya da giderek işi sağlama almaya çalışmış durumda. Kimden ne kadarlık alım yapılacağı ise henüz resmi olarak açıklanamıyor ancak burada asıl önemli konu proje kapsamında uçak motoru çalışmalarının da başlamış olması.
Böylesi bir uçak için geliştirilecek motorun en az 10 yıllık bir süreç gerektirdiğini ifade eden Temel Kotil, ilk versiyonlar olmasa bile 2026 – 2027 yıllarından itibaren uçakların yerli motor ile uçabileceğini belirtiyor.
İlk Uçuş Ne Zaman?
Milli Muharip Uçak ilk uçuşunu 2023 yılında yapacak. 2029 yılında ise ilk sürümler envantere girmiş, aktif göreve başlamış olacak ve öncelik ülkenin ihtiyaçları olmak adına seri üretime başlanacak. Bu süreçte diğer ülkelere de satış olasılıkları masada olacak. 2050 yılında ise Türkiye’nin hava gücünü yerli uçaklar üstleniyor olacak.
