NASA, Jeff Bezos’un özel uzay şirketini, insanlı uzay araştırmalarına devam etme konusundaki “nesilde bir görülen ivmeyi” maliyetli ve uzun yasal anlaşmazlıklarla tehlikeye atmakla suçladı.
Blue Origin, insanları 2020’ler bitmeden tekrar Ay’a götürmeyi amaçlayan Artemis uzay programı için aya iniş aracı ihalesini alamayınca, önceki aylarda ABD uzay ajansına karşı yasal işlem başlatmıştı.
Ay görevi başlangıçta 2024 için planlanmıştı fakat bu tarih, Blue Origin’in itirazları nedeniyle artık tehlikede görünüyor.
Yasal süreç Elon Musk’ın SpaceX’inin, NASA’nın uzay şirketlerine ay iniş aracı için ihale çağrısı yapmasının ardından Starship uzay aracını geliştirmek üzere kârlı bir sözleşmeyi kazanmasının ardından başlamıştı.
Bu da Blue Origin’i, NASA’yı “son dakikada kale direklerini hareket ettirmekle” suçlayan 50 sayfalık bir itirazı ABD Sayıştayı’na (Government Accountability Office -GAO) göndermeye sevk etmişti.
GAO itirazı reddetse bile Blue Origin bu sefer de NASA’yı Bezos’un firmasına karşı önyargılı olmakla suçlayarak ABD Federal İddialar Mahkemesi’ne (ABD’de federal hükümete karşı açılan mali nitelikteki davalara bakan mahkeme -ed.n.) yeni bir yasal itirazda bulunmuştu.
Yasal anlaşmazlık NASA ve SpaceX arasındaki işbirliğinde gecikmelere yol açarken, 2024 olarak belirlenen son tarih de sorun çözülene kadar askıya alınmıştı.
The Verge tarafından Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası kapsamında yapılan başvuruyla elde edilen, NASA hukuk ekibinin sunduğu yasal belgelerde Blue Origin, NASA’nın belirtilen fiyatı yeniden müzakere etmeye istekli olacağı umuduyla, yaptığı teklif üzerinde kumar oynamakla suçlandı.
Avukatlar “Blue Origin bahse girdi ve kaybetti” iddiasında bulundu.
Blue Origin’in yasal girişimi başarılı olursa NASA ve SpaceX arasındaki sözleşmeyi geçersiz kılabilir ve uzay ajansını ihale sürecini yeniden başlatmaya zorlayabilir.
Yasal belgelerde, “Nesilde bir görülen tüm bu ivme, kendi kaderini NASA, Birleşik Devletler ve bugün yaşayan ve insanların kendi dünyamız ötesindeki dünyaları keşfettiğini görmeyi düşleyen herkesin kaderinin önüne koymayı amaçlayan tek bir tarafın elinde (bu durumda Blue Origin) kolayca bozulabilir” ifadelerine yer verildi.
Açıkça ifade edildiği gibi, mevcut davada sürdürülen itiraz yalnızca Artemis programında gecikmeler yaratacak ciddi bir tehlikeyi değil, aynı zamanda programın Birleşik Devletleri’ni Ay’a geri götürme hedefine asla gerçekten ulaşamama ihtimalini de beraberinde getiriyor.
Sadece bir tedarik gecikmesi olarak başlayan şey, çok kolay bir şekilde siyasi destek eksikliğine, bütçenin hızlıca diğer çabalar için harcanmasına ve nihayetinde rafa kaldırılmış bir göreve dönüşebilir.
Mahkeme sürecinin 1 Kasım itibarıyla sonuçlanması bekleniyor.
