Ekonomik konjonktür dünya genelinde hız kaybetmiş olmasına rağmen yolcu taşımacılığı, lojistik gibi alanlarda, işletme kârları açısından farklı gelişmelere sahne oldu. Tabii bu durum Türkiye’ye de yansıdı. Havayolu şirketleri, krizden kârlı çıkabilmek ve ulaştırma alanında daha fazla paya sahip olmak adına birtakım önlemler alırken, özel tüketim vergisinden (ÖTV ) nasibini alan otobüs firmalarında, kriz tüm etkisini sürdürüyor. Örneğin bu kriz ortamında, Deutsche Lufthansa AG ve Onur Air’in elde ettikleri kâr ve büyüme, ulaştırma sektöründeki dengesiz gelişimin izlerini sergiliyor.
Küresel krizden havacılık sektörü daha büyük ölçekte etkilenir ve dünyada birçok havayolu şirketi iflas edip, uçaklar yolcusuz kalırken Lufthansa Şirketler Grubu, 2008 yılının ilk 9 ayında 984 milyon dolarlık işletme kazancı sağladı. Bu yılki kâr beklentisi ise, yaklaşık 1,1 milyar dolar. Geçen yıla göre 101 milyon Avro’luk gerileme yaşayan şirket, finansal kriz ortamında bir başarı elde etmiş görünüyor. Yakıt fiyatlarının en üst noktalara doğru tırmandığı bu günlerde ise Onur Air, filosuna bir uçak daha katarak, büyümesini sürdürdü.
Taşıma modları uyumlu olmalı
Karayolu yolcu taşımacılık sektörü, ticari araçların yüzde 5’lik bir payına sahip bulunuyor. 237 milyon araçla yılda 1 milyar 527 milyon kişiyi taşıyan karayolu taşımacılığı, haksız ve ayrımcı rekabet koşulları içinde finansal krizden daha da çok etkileniyor. Şirketler, asgari doluluk oranlarını yakalayabilmek için bilet fiyatlarını düşürüyor. Akaryakıt fiyatlarındaki azami artış, ÖTV vergileri ve bilet fiyatlarındaki düşüş ile otobüs firmaları ayakta kalma savaşı veriyor.
Uçak şirketleri, hızlı taşıma, konfor ve son yıllardaki düşük bilet fiyatlarıyla yolcuların tercih sebebi. İç pazara girerek yolcu talebini de artırmayı hedefliyor. Türkiye’de havayolu sahalarının sınırlı olması, hava yolculuğuyla her yere ulaşım sağlanamayacağının bir göstergesi. Bununla beraber, karayolu taşımacılığı havayolu taşımacılığının tamamlayıcı bir unsuru olmaktan çıkmayacak. Yani hava taşımacılığı iç pazardaki talebi karşılayacak potansiyelde değil. Taşımacılık sektörünü kriz çıkmazından kurtarabilmek için taşıma modlarının uyumlu ve vergi oranlarının eşit düzeyde olduğu yeni bir ulaştırma modeline ihtiyaç olduğu kaçınılmaz görünüyor.
Otobüs şirketleri üvey evlat mı?
