Rusya parlamentosunun üst kanadı Federasyon Konseyi, Rusya’nın Açık Semalar Anlaşması’ndan çekilmesini öngören tasarıyı oybirliğiyle kabul etti. Söz konusu anlaşmada Türkiye de yer alıyor.
11 Mayıs’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından sunulan ve 19 Mayıs’ta parlamentonun alt kanadı Duma’da oybirliğiyle kabul edilen yasa tasarısı, Federasyon Konseyi’nden de geçti.
Oylamaya katılan 152 senatörün tamamı, Rusya’nın anlaşmadan çekilmesini destekledi.Tasarının yasalaşması için Devlet Başkanı Putin tarafından imzalanması gerekiyor.
Ocak ayında Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin Kasım 2020’de resmen çekilmesi nedeniyle oluşan durum karşısında Moskova’nın Açık Semalar Anlaşması’ndan çıkılmasıyla ilgili iç prosedürü başlattığını duyurmuştu.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, ülke içinde anlaşmadan çekilmeye ilişkin prosedürler tamamlandıktan sonra, diğer taraf ülkelere konuyla ilgili bir nota gönderileceğini ve 6 ay sonra Moskova’nın anlaşmadan çekilmiş olacağını söylemişti.
TÜRKİYE DE YER ALIYOR
Rusya ve ABD, askeri faaliyetlerde şeffaflığı teşvik etmek, silah kontrolünü ve diğer anlaşmaları gözlemlemeyi kolaylaştırmak amacıyla silahsız keşif uçuşlarına izin veren Açık Semalar Anlaşması’nı imzalayan 34 ülke arasında yer alıyor.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) coğrafyasında güven ve güvenlik artırıcı önlem olarak öngörülen ve 1992’de imzaya açılan Açık Semalar Anlaşması’nın tarafları arasında Türkiye de bulunuyor.
AÇIK SEMALAR ANLAŞMASI NEDİR?
Açık Semalar Anlaşması (ASA), Doğu ve Batı blokları arasında güven ve istikrarı geliştirmek amacıyla açıklık ilkesinden hareketle 1992 yılında Helsinki’de imzalanmıştır.
Anlaşma, Kasım 2000’de Rusya parlamentosu tarafından onaylanması ile 2 Ocak 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
ASA kapsamında taraf ülke toprakları üzerinde havadan silahsız gözlem uçuşları gerçekleştirilmektedir. Anlaşmanın bir diğer özelliği ise teknolojik gelişmelere paralel olarak sürekli yenilenmesidir.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo yaptığı yazılı açıklamasında 6 ay yürürlükte olmak üzere 22 Mayıs 2020 tarihinden itibaren Açık Semalar Anlaşması’ndan çekildiklerini duyurmuştu.
ANTLAŞMANIN GENEL KURALLARI
Gözlem uçuşu mesafesi ülkenin arazisinin büyüklüğü ile orantılı olarak hesaplanır.
Gözleyen taraf Anlaşma kurallarına uymak kaydı ile istediği rotayı uçmakta serbesttir. Gözlenen ülke sadece güvenlik, meteoroloji gibi konularda uyarılarda bulunabilir ancak uçup uçmama kararı gözleyen ülkeye ait olup hiçbir yasak bölge sınırlaması bulunmaz.
Gözlenen ülke uçuş güvenliği, hava yolu trafikleri gibi konularda gerekli koordineleri yapar.
Gözlem uçuşu esnasında anlaşmaya taraf olmayan ülke topraklarına 10 km’den daha fazla yaklaşılmaz.
Gözlem uçağı; optik, infrared(IR), radar elektromanyetik bandlarında panoramik, framing, video ve SAR algılayıcıları ile donatılabilirler.
ASA Gözlem Uçağı üzerinde bulunan ve gözlem uçuşunda kullanılacak tüm algılayıcıların taraf ülkelerin gönderdiği uçuş, uzaktan algılama ve anlaşma uzmanları tarafından belgelenmesi (onaylanması) gereklidir.
Sanayi casusluğu yapılmaması için gözlem uçuşu esnasında optik algılayıcılar ile 30 cm, IR algılayıcılar ile 50 cm, SAR prensibine çalışan algılayıcılarla ise 3 m’den daha iyi çözünürlüklü görüntü alınmaz.
Gözlem uçuşu farklı ülkelerle müşterek olarak icra edilebilir.
Gözlem uçuşundan elde edilen görüntüler anlaşmaya dahil diğer ülkeler tarafından istendiğinde paylaşılabilir (görüntülerin paylaşıldığı tüm üye ülkelere duyurulur).
