Sukhoi Su-24, 1970’lerde Sovyet Hava Kuvvetleri tarafından hizmete sokulan değişken geometrili bir her türlü hava koşuluna uygun bombardıman uçağıdır. NATO raporlamasında ‘Fencer’ adı verilen süpersonik uçak, Sukhoi Tasarım Bürosu tarafından 1967-1993 yılları arasında üretilmiştir.
Su-24’ün geliştirilmesi General Dynamics F-111 Aardvark’tan etkilenmiştir.
Çift motorlu uçak, nadir görülen yan yana oturma düzenine sahipti ve dönemin diğer avcı-bombardıman uçaklarına kıyasla entegre bir dijital/saldırı sistemi de dahil olmak üzere çeşitli teknolojik iyileştirmeler içeriyordu. Süpersonik uçak bugün Rus Hava-Uzay Kuvvetleri, Suriye Hava Kuvvetleri, Ukrayna Hava Kuvvetleri ve Cezayir Hava Kuvvetleri’nde hizmet vermeye devam etmektedir.
Bu süpersonik bombardıman uçağı 50 yıllık Sovyet ve Rus tarihine tanıklık etmiş ve dünyanın dört bir yanında eylemlerle karşılaşmıştır. Bu yazıda Sukhoi Su-24 Fencer’ın büyüleyici hikayesine daha derin bir bakış atacağız.
Geliştirme
Robert Jackson’ın 2006 tarihli Askeri Uçaklar Ansiklopedisi’ne göre Su-24’ün kökeni 1965 yılında Sovyet ordusunun Sukhoi Tasarım Bürosunu (o zamandan beri United Aircraft Corporation ile birleşmiştir) bir saldırı uçağı için yeni bir değişken geometri konsepti üzerinde çalışmak üzere görevlendirmesine dayanmaktadır. Bu uçak, ilk kez 1967 yılında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nde hizmete giren benzer bir değişken geometrili çok amaçlı savaş uçağı olan General Dynamics F-111 Aardvark’a bir tür yanıt olarak tasarlanmıştır.
Sukhoi’nin tasarladığı jet ilk kez 1970 yılında uçtu ve kısa bir süre sonra Sovyet Hava Kuvvetleri’ne teslim edildi. Uçak iki kişilik mürettebata sahipti ve seyir irtifasında saatte 1.400 milin üzerinde etkileyici bir maksimum hıza ulaşabiliyordu.
Uçak, kendisini süpersonik hızlara çıkaran devasa Lyulka Al-21F3A turbojet motorlarına sahipti ve motorlar 24,000 pound’un üzerinde itiş gücüne sahipti. Uçak aynı zamanda yaklaşık 60,000 feet servis tavanı ile son derece yüksek irtifa koşullarında da çalışabiliyordu.
Jet, 17.635 libreye kadar silah taşıyabilen dokuz harici pilonun yanı sıra tek bir 1.19 inç GSh-23-6 altı namlulu topla donatılmıştı. Bununla birlikte, uçağın menzili oldukça sınırlıydı çünkü sadece 650 millik bir savaş yarıçapı ile sınırlandırılmıştı.
Varyantlar ve operasyonel geçmiş
Yıllar boyunca, sonuncusu Su-24M Fencer-D olmak üzere bir dizi farklı Su-24 varyantı üretildi. Bu uçak ailenin en gelişmiş varyantıydı ve uçak içi yakıt ikmali ekipmanı, yükseltilmiş navigasyon sistemleri ve lazer işaretleyicileri içeriyordu. Farklı bir varyant olan Su-24MR, taktik keşif uçağı olarak üretildi.
Su-24, Sovyet-Afgan Savaşı, Lübnan İç Savaşı ve Ukrayna’da devam eden çatışma da dahil olmak üzere dünya çapında çeşitli çatışmalarda kullanılmıştır.
Muharebe açısından bakıldığında Su-24 dünya çapında çatışmalarda yer almıştır ve günümüz çatışmalarında da aktif olarak yer almaya devam etmektedir. Wilson Center’a göre, Sovyet-Afgan Savaşı ve Lübnan İç Savaşı’nın her ikisinde de jet hava saldırıları gerçekleştirdi ve uçak Çöl Fırtınası Operasyonu sırasında Orta Doğu’da tekrar harekete geçti.
Avcı-bombardıman uçağı Kafkasya’da, Birinci ve İkinci Çeçen Savaşları ve 2008 Rusya-Gürcistan Savaşı da dâhil olmak üzere birçok kez görev yapmıştır. Uçak son yıllarda Yemen İç Savaşı’nda Sudan Hava Kuvvetleri için görev yapmıştır.
Uçak bugün Ukrayna’daki çatışmalarda aktif olarak yer almaktadır. Kyiv Post’a göre uçak İngiliz yapımı Storm Shadow Cruise füzeleriyle donatıldı ve Su-24 filoları yüksek değere sahip Rus varlıklarını hedef almakla görevlendirildi.
