Türk Hava Taşımacılığında ‘’Adaletli Slot Dağıtımı’’ Türk Hava Taşımacılığının büyümesiyle ateşli bir hale geldi. Gelinen noktada bardağı taşıran son damla ise , Pegasus Yönt. Kurl. Bşk. Ali Sabancı’nın söylemiş olduğu sözler oldu. Hatırlarsanız Ali Bey, ‘’ SLOT’ları yastık altı yapıp bize vermediler, yine de Avrupa’nın en hızlısı olduk’’ demişti. Sabancı, ‘’Bize, SLOT YOK’’ , Yani slotları yastık altı yaptılar ‘’ demiş ve bir anda havacılık gündemini değiştirmişti.
Pegasus CEO’su Sertaç Haybat ise, “Hangi havayolunun nereye ne kadar uçacağına hükümetlerin karar vermesi çok gerilerde kalmış bir durum. Direnç THY’den geliyor, çünkü nemalanıyor” demişti.
THY, Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu ise, Pegasus’un, “THY kayrılıyor, haksız rekabet oluyor” eleştirilerine ise. Topçu, şöyle demişti: “Biz THY olarak çalışıyor, bir hattı açıyor, yatırım yapıyor, zarar ediyoruz gerekirse… Ama sonunda oturtuyoruz o hattı. Kârlı hale getirdiğimizde diğer şirketler ortaya çıkıyor, biz de buradan uçuş hakkı isteriz, diyorlar. Bu haklı bir istek midir? AHL’den slot haklarının daha çok THY’ye verilmesi kayırma değil, zorunluluk. Biz AHL’de operasyon yapıyoruz. Almanya’dan gelen yolcuyu Mısır’a, Dubai’den geleni Londra’ya uçuruyoruz. Burası bir network. Bu işlemi aynı havaalanında gerçekleştirmek durumundasınız.” demişti.
Sertaç Haybat’tan jet hızında cevap, “THY yönetimi, ‘Onlar bu pazarlara girmesin, Avrupa’ya uçsunlar’ diyor. ‘Biz operasyon yapıyoruz, transferimiz fazla bu havaalanında slotlar bizim olmalı’ diyen bir havacılık yetkilisi düşünemiyorum. Diyerek THY Yönetimini eleştirmişti. Haybat, 2008 yılında Atatürk Havalimanı’ndan seferler düzenlemek için slot talebinde bulunduklarını ancak bu talebe olumlu yanıt alamadıklarını belirterek, “Demek ki THY’nin büyümesini beklediler ve o bize vermedikleri slotları THY için yastık altında sakladılar” dedi.
Haybat; 2008 yılında THY filosunu düşünün 130 uçak civarındaydı. 55 tane ilave uçak geldi. Ne hikmetse bu uçaklar için Atatürk Havalimanı’nda slot bulabildi. Türkiye’de bu konuda şeffaflık yok” demişti.
Haybat; Haksız rekabetten dolayı, THY’yi Rekabet Kuruluna şikayet ettik. Rekabet kurulu Türkiye’de adil bir slot dağılımı olmadığını söylüyor ama bu kurulun THY’ye ceza vermemeye karar verdi. Bundan sonra başka hukuk yolları var onları yapacağız. Biz sadece Atatürk Havalimanı’ndan 4 sefer düzenliyoruz. Beklide böylesi daha hayırlı oldu” diyerek SLOT dağıtımında bir adalet olmadığından bahsetmişti.
Hatırlarsanız, 2010 Yılı Mayıs aylarında, Slot Koordinasyon Merkezi (SKM)’nin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın kararıyla SHGM’den alınıp DHMİ’ye verilmişti. DHMİ Genel Müdürü Orhan Birdal, Slot Koordinasyon Merkezi’nin DHMİ’ye bağlanması konusunda ise, ‘’ ‘Kimsenin endişe duymasına gerek yok’ Birdal, İnsanların konuyu böyle farklı taraflara çekmeleri hoş bir şey değil. Herkes hakkına razı olacak. Demişti.
SLOT ve Adaleten bahsedilirken ve bu konuyu köşe yazıma taşırken yukarda sizlerle paylaştığım slot gündeminden başlıklar ile konuyu iyice analiz etmenizi ve konuya hakim olmanız istedim . Kısaca SLOT nedir ? Adaletli bir slot için öncelikle nelere dikkat etmeliyiz..? Adalet sadece slotlardan ibaret midir? Slotta istisnalar..? Slot uygulananan Havalimanları .. ve son sözüm.. ile köşe yazmı bitireceğim..
Slot Koordinasyon Merkezi(SKM) :
DHMI yetki ve sorumluluğunda hizmet vermek üzere tesis edilmiş, koordine edilen havalimanları/havaalanları için slot taleplerini değerlendiren ve tahsis eden, tarifesi düzenlenenler için tarife düzenleme görevini yürüten merkez
SLOT: Koordine edilen bir havaalanında belirli bir gün ve saatte iniş veya kalkış
amacıyla havaalanı alt yapısının tamamını kullanmak üzere koordinatörlük
tarafından, bu talimata uygun olarak verilen izin
Slot Serisi: Bir tarife dönemi içerisinde, düzenli aralıklarla, haftanın aynı gününde,
aynı saatler için talep edilmesine müteakip tahsis edilen veya bu mümkün değilse,
talep edilen saate en yakın saatler için tahsis edilen en az 5 (beş) slotu; Tarife Dönemi: Hava taşıyıcılarının tarifelerinde kullandığı, yaz(Mart ayının son Pazar günü başlar) veya kış (Ekim ayının son Pazar günü başlar) olarak adlandırılan belirli bir tarife dönemidir
DHMI Merkez Koordinasyon Komitesi:
DHMI Genel Müdürlük Merkezinde, slot koordinasyon, tahsis, kontrol ve monitör (izleme) genel esaslarını belirlemek, sistemin etkinliği ve hizmetin bir bütün olarak bu talimatta belirlenmiş kriterlere uygun olarak yürütülmesini temin etmek amacıyla bir Koordinasyon Komitesi oluşturulur. Bu komite; Koordinatörlük ve Mahalli Komitelerden gelecek raporlar ile hava yolu işletmeleri ve sektörün diğer hizmet paydaşlarından gelecek teklif ve talepleri değerlendirerek, sistemin bir bütün olarak etkin, şeffaf, adil ve uyumlu hizmet yürütmesini sağlamaktan sorumlu olacaktır.
Slot Uygulanan Havalimanları / Havaalanları ise:
- İstanbul Atatürk Havalimanı, yaz ve kış tarife dönemlerinde koordine edilen
havalimanıdır.
2. Antalya Havalimanı, yaz tarife döneminde koordine edilen, kış tarife döneminde
tarifesi düzenlenen havalimanıdır.
3. Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas-Bodrum, Dalaman Havalimanları
yaz kış tarife dönemlerinde tarifesi düzenlenen havalimanlarıdır.
4. Sabiha Gökçen Havaalanı 2010 kış tarife dönemi itibariyle başlamak üzere; yaz ve
kış tarife dönemlerinde tarifesi düzenlenen havaalanıdır.
SLOT DAĞITIMINDA İSTİSNALAR İSE:
- vip uçuşları (dhmi ücret tarifesi’nde belirtilen tanıma uyan uçaklar),
- ambulans uçakları,
- yardım uçakları,
- devlet uçakları (askeri, gümrük, güvenlik),
- tarifeli sefer yapmayan standart koltuk sayısı 12 veya daha küçük kapasiteli uçaklar.
Her ülkede, havalimanı ve hava trafik otoriteleriyle havayolu şirketlerinin hava ulaşımında talebe uygun hizmet getirmek ve olanaklarını en iyi şekilde değerlendirmek üzere ortak sorumlulukları vardır.
SLOT adaleti ve SLOT dağıtımı için yapmış olduğum analizi siz değerli okurlarımım eleştirilerine ve takdirine madde madde ve ara açıklamalarla sunuyorum..
SLOT Dağıtımı ve Adalet bana göre;
1- Slotlar o havayolunun ülkemize olan turizm katkısına göre değişmeli ve o havayoluna öncelik sırası tanınmalı ( Ülke Çıkarları )
2- Slotlar o havayolunun filo sayısına ve uçuş noktasına göre belirlenmeli ve bu şekilde bir adaletli slot dağıtımı yapılmalıdır. ( Güç Dengesi – Uçuş ağı kapasitesi )
3- Slotlar verilirken çalışan maaşları ve sosyal haklar göz önünde tutulmalı ( Kul Hakkı )
4- Slot dağıtılırken havayolu kuruluş tarihleri göz önünde tutulmalıdır. ( Kuruluş Önceliği )
5- Slot dağtımında havayolu teknik bakım ve teknik kadro yapısı göz önünde tutulmalı ( Teknik Hizmet Kapasitesi )
6- Slot dağıtılırken havayolu transfer yolcu sayısı hesaplanarak, mümkün derece ülke local saatleri göz önüne alınarak uygun saatler verilmeli ( Yolcu transfer pozisyonu – Ülke prestiji – Global Köprü Görevi )
7- Slot dagıtılırken uluslar arası ittifaklar, anlaşmalar ve IATA’ya uygunluğu başlı başına bir önem teşkil etmektdir. (Küresel Denge Politikası )
8- Slot verilirken, havayolu tarafından açılması uygun görülen her hat için bu sıralama bozulmamalı ve bu talep yukardan aşagıya doğru otomatık bir onay dahilinde sağlandıktan sonra, istenilen hatın slotu verilmelidir. Özellikle farklı ülkelere ve farklı noktalara uçuş gerçekleştirme konularında… ( Dengeler – şartlı slot verme, neticesinde hat kapanması ülke prestijini zedeleyebilir.. Kar-Zarar politikası )
9- Slot dağıtılırken çağrı merkezi hizmetleri, online hizmetler ve yabancı havayolları ile rekabet güçü orantısı bilinerekten ve finansal güçteki dengeler asgari olmalı, iki farklı havayolu arasında uçurumlar olmamalı.. ( Hat analizi- Finansal dengeler )
10- Slotlar dağıtılırken yurtiçi ve yurtdışı dengeler farklı ele alınmalıdır. Her Türk hava taşımacılığı yapan firma , yurtiçi uçuşlarını istediği havalimanı/havaalanı’ndan rahatlıkla yapmalıdır. Lakin yurtdışı iniş/kalkış ve transfer kısımlarında çokta adaletli davranmak kolay değildir. ( Asgari tölarans )
11- Slotlar verilirken yolcu haklarını en iyi uygulayan, yolcusunu magdur etmeyen, yolcusuna acante ağlarıyle hizmet veren, bagaj, konaklama, v.s gibi alternatifler ve kolaylıklar sunan , havayoluna sadık ve özel program kartları olan elit statudeki yolcu sayıları göz önünde de tutulmalıdır.. ( Yolcu Memnuniyeti ve Haklar )
Slot Adaletinden bahsederken, havayolunun genel adalet anlayışına, işleyişine , yapısına, gücüne, çalışan sayısına ve maaşlarına, finansal gücüne, yolcu sayısına, uçuş ağına, ülke turizmine katkı derecesine, Transfer ağına v.s tüm karnesine baktıktan sonra Adalet karnesini gözler önüne serdikten sonra.. ŞİMDİ BİZE SLOT YOK, ADALET YOK, diyen yöneticilerin önüne sermek ve bunu kamuoyuyla paylaşmak gerektiğine inanıyorum..
TİCARETTE ADALET.. bellidir ve kul hakkı yiyerek, insanları köleleştırerek yapılacak ticarette kanımca adaletten bahsetmek ve kendini kamuoyunda haklı çıkarmaya çalışmak çok gülünç bir durum olsa gerek.. Bu bizlere işlemez.. Yukarda sayamadıklarım çok şey var, lakin bu yazdıklarım umarım başkalarının kulağına küpe olur..
Sorarım şimdi; Adalet sizce sadece slotlardan ibaret midir…? Adaletten bahsedenler sizce gerçekten adaletli kişiler midir..? Sizce Adaletli bir slot dağıtımı başka nasıl olabilir…..?
Ali Bey, ne demişti ‘’ SLOT’ları yastık altı yapıp bize vermediler, yine de Avrupa’nın en hızlısı olduk’’ demişti. Demekki Slot BAHANE, gündemde kalmak ŞAHANE…..
Bence SLOT dağıtımını , ufak istisnalar hariç DHMI çok iyi bir şekilde uygulamakta ve hakkaniyet çerçevesinde yapmaktadır.
Acısıyla, tatlısıyla, iyisiyle kötüsüyle bir yıl daha geçti. 2013 yılı size sağlık, mutluluk, başarı ve bol kazanç getirsin! Neşe dolu yeni bir yıl geçirmeniz dileğiyle..
MUTLU YILLAR..
